Piyasalar dolarla yatıp dolarla kalkıyor. Dolara devamlı bir talep var. Bütün dünya dolara hücum ediyor. Dünya devletleri rezerv para birimi olan dolar alımlarını her geçen artırıyor. Çünkü kriz zamanlarında herkesin aradığı şey güvenli bir limandır. Dolar bu kriz sürecinde sağlamlığını ve güvenli liman olma özelliğini gösterdi.
Neden Dolara Talep Arttı?
Çünkü devletler, fonlar, bireysel yatırımcılar, vatandaşlar bu süreçte kendilerini korumak için ellerinde rezerv para miktarını artırmak istediler. Dünya ticaretinin yüzde % 70 dolarla gerçekleştiriliyor. Tüm dünyanın ihtiyacı olan paranın ve dünyanın her yerinde geçen paranın değer kaybedeceği ihtimali çok düşük.
Bütün dünya devletlerinde merkez bankaları para basıyor. Amerikan merkez bankası FED şimdiye kadar tarihi boyunca yapmadığı kadar büyük parasal genişlemeye gidiyor. Yani dolar basıyor ve piyasaya sürecek.
Peki bu kadar para basılması, enflasyona ve doların değerini kaybetmesine sebep olmuyor mu? diye sorabilirsiniz. Para basılması normal zamanlarda paranın değerini düşürür, enflasyonu artırıcı bir etkisi olur. Evet doğru. Fakat kriz zamanlarında para basılması enflasyona etkisi sınırlı olur. Çünkü krizde lüks ve ihtiyaç dışı alım yapılmaz. En fazla talep gıda ve zorunlu ihtiyaçlara yapılır. Bu harcamalar enflasyon üreten kalemler içinde sadece belli başlı olanlarıdır. Hele hele herkesin evden bile dışarı çıkamadığı bir kriz ortamında enflasyon yok denecek seviyededir. Neden mi? Arzın olmadığı yerde talep olmaz. Talebin olmadığı yerde de enflasyon olmaz. Siz kriz durumundayken ki bu kriz sadece finansal bir kriz değil. Bir sağlık krizidir aynı zamanda.
Siz kendinizi güvende hissetmediğiniz durumlarda harcama yapar mısınız? Veya ne kadar yaparsınız? Ev alır mısınız? Araba alır mısınız? Lüks tüketim harcaması yapar mısınız? Hayır yapmazsınız. Paranızı güvenebileceğiniz bir enstürumanda tutmak istersiniz. Bu tercih bireyler için Dolar ve altındır. Fonlar ve devletler içinde devlet tahvilleridir. En güvenli devlet tahvili Amerikan Devlet Tahvilidir. O da sadece Amerikan Doları ile alınır. Dolara dünya da talebin fazla olmasının haklı sebebidir. Arzı fazla bile olsa dolar bu dönemde de en fazla rağbet gören para birimidir. Bu değerli doları değerli kılar.
Peki Euro da durum nedir?
Hemen söyleyelim. Salgın sebebiyle Avrupa’da çaresiz kaldı. Kötü zamanlar geçiriyor devletler. Avrupa’da zaten salgın öncesi mevcut sıkıntılar vardı. İngiltere’nin Avrupa Birliğinden ayrılması. İtalya’nın içinde bulunduğu mali kriz ve aşırı bütçe açığı. Yunanistan’ın önceden beri gelen krizi Avrupa bütçesini zora soktu. Her nekadar parasal olarak desteklense de, Kriz bütün dünyayı etkiledi. Avrupa’da birliğe olan güven sarsıldı. Bu da ayrılık olabilir mi sorularını akıllara getiriyor. Avrupa Birliği’nin dağılması ortak para birimi olan Euro’yu artık tercik edilmeyen bir para birimi yapabilir. İngiltere gibi herkes kendi para birimini kullanmak durumunda kalabilir.
EURO/DOLAR paritesine baktığımızda 1.15’leri görmüştük yakın zamanda burası Doların değerinin düşmesinden sonra artık zirve kabul edilebilir. Aşağı yönlü parite hareketi devam edeceğe benziyor. Bunun sebebi Avrupa’da çalkantılar. Bu Euro’nun değerini düşürüyor. Dünya’da da Dolara olan talebin artması da Doları güçlendiriyor. Ve değerli olmasını sağlıyor. Rezerv para olan Dolar, ilerleyen günlerde hakim olan para birimi olabilir.
EURO/USD, yani Euro dolar paritesi haziran döneminde salgının artık bitme risklerin azaldığı bir süreçte “1” olarak karşımıza çıkabilir. Değişen dünya düzeni yeni gelişmelere kapı aralayacak. Bize çok yakın bir gelecekte yani birkaç ay içinde Euro/dolar paritesinin Dolar/Euro paritesine döndüğünü gösterecek.
Türk Lirası Ne Olacak?
Paranın değerini belirleyen “üretim”dir.Bu ülkede ithalatın önünü engeller konulmazsa, ithalata aşırı bağımlı hale gelirseniz, ihtiyaç olan tüm ürün ve malları kendi içinizde üretmezseniz, paranızın değeri de olmaz. Merkez Bankasının kasasındaki Dolarlar Eurolar ithalat yaptığımız ülkelere gider. Kasada para kalmayacağı için döviz mevduatlarını artırmak gerekir. Merkez o zaman faiz artırımı veya para basımı yaparak Türk lirasının değerini düşürür. Böylece döviz gelmesi için daha açık kapı bırakır.O zaman paranın değeri korunamaz. Devalüasyon olur. Bu da zaten kontrollü yapılır. Çünkü sizin mal ve ürün almanız için Türk Lirasına değil Dolara ve Euro’ya ihtiyacınız var.
“1 Dolar eşittir 1 Euro” olduğunda, tahmini olarak aynı zaman zarfında Türk Lirasının değeri 7.5 TL olabilir. Bu ihtimal pekte uzakta değil. Bu yaz sıcak geçecek. Piyasalar olağandışı hareketler ve gelişmelere karşı verdiği tepkilerle gündem olacak.
