Selamların en güzeliyle! Yüreğindeki güzelliklerin yüzlerine yansıdığı kıymetli dostlarım geçen hafta sizlere mabetlerimizin fonksiyonlarından bahsetmiştim. Bu hafta da bu konuya devam edeceğim.
İlkçağ mabetleri hep okul ile yan yana idi. İster Semavi isterse beşerî dinlerde mabet ve tapınakların bitişiğinde her zaman bir din adamı yetiştiren okul yapılmıştır. Dünyanın birçok yerinde ve Ülkemizin her tarafında rastladığımız türden olan; Trabzon’un Maçka ilçesi Altındere Köyü’nde dik bir vadide yüksek kayalıklar oyularak inşa edilen, birçok defa ziyaret ettiğim ve hala günümüze dek varlığını devam ettiren “Sümela Manastırı” hem mabet hem de okul fonksiyonuna sahiptir. Peygamberimiz Hz. Muhammet sav MS.620 yılında Mekke’den Medine’ye hicret edince ilk işi Medine’de bir mescit ( Mescid i Nebevî) ve onun bitişiğine bir okul ( Ashab-ı Suffa Mektebi) inşa etmek oldu. Ortaçağ’da ve Yeniçağ ’da mabetler sanatsal devasa yapılar halinde yapılırken yanlarındaki okullar da giderek büyüdü. Endülüs Emevileri’nin en önemli merkezlerinden olan Kurtuba’daVadii’l-Kebir/ Guadalguivir Irmağı kenarında MS 785 yılında kurulan ihtişamlı Kurtuba Camii bugün Kurtuba Katedrali’dir”.Bucaminin bitişiğinde de orta çağın en büyük bilim adamlarının yetiştiği Kurtuba Üniversitesi vardır.
19. yüzyıldan sonra günümüze değin mabetlerin yanındaki okul fonksiyonları azaldı, çoğunda da okul özelliği kalktı.
1988 yılı idi. Trabzon’da Eğitim Fakültesinin son sınıfında okuyordum ve öğretmenlik stajı yapıyordum. Aynı üniversitede öğrenim gördüğümüz yaşça da benim büyüğüm olan Sürmeneli Nazmi Emin(kendisi şimdi çok değerli gezgin, araştırmacı ve yazar) bir gün bana “Yarın müsaitsen benim arabamla Mustafa, sen, ben üçümüz Sümela Manastırı’nın üst tarafındaki Zigana Dağları üzerindeki yüksek yaylalara gidelim; bizim Sürmene’de bir vakfımız var. Vakfın görevlileri yazın öğrencilerin bir kısmını izci kampı gibi kampa götürüp hem spor hem sağlık ve hem de Kur’anve ilmihal bilgileri öğretiyorlar.”dedi. Ben bir coğrafyacı olarak hep meraklıydım çevre gezilerine; hemen kabul ettim teklifi.
Ertesi gün, yaylaya gidecek, okul ve kurs yeri olabilecek uygun bir yer arayacaktık. Öyle de oldu, ertesi sabah erkenden Trabzon limanının orada, Çömlekçi yokuşu başında buluştuk. Nazmi Emin’in bordo renkli Renault marka arabası ile Maçka yönünde hareket ettik.
Bir süre yol gittikten sonra Maçka’dan Altındere Vadisi’ni ve Sümela Manastırı’nı geride bırakıp bir hayli yüksek bir noktaya ulaştık.Yaylaya çok yaklaşmıştık ki görünüşte üzücü ama sonucu iyi olan bir olay oldu. Arabamız bozuldu ve stop etti. Arabadan indik ama çözüm bulamıyorduk. Eğimli alanda arabayı geri çevirip arabayı boş viteste hareket ettirip yavaş yavaş Altındere Köyü’ne doğru iniş aşağı yol aldık. Sümela Manastırı’nın yakınında ve aşağı kısmında yer alan Altındere Köyü’ne geldiğimizde, yol bir miktar düzleşmişti. Arabamızın bozulup işlerimizin yolunda gitmemesi bizi bir hayli yormuştu. Bu noktada ben arkadaşlarıma şunu teklif ettim: “Gelin burada biraz duralım, bakın sağ tarafımızda 50 m yüksekte cami var, orada namaz kılarız, dinlenip sonra Maçka’ya döneriz.” dedim. Herkes de aynı şeyi düşünüyormuş zaten. Arabayı gürül gürül akan Altındere çayı kenarında bırakıp camiye geçtik. Aman Allah’ım, ne güzel ve büyük bir cami bu böyle, dedik hepimiz. Sonra öğle namazlarımızı kıldık, camiden tam ayrılacaktık ki yöresel peştamal kıyafeti ile bir teyze çıktı caminin kapısında karşımıza. Ona selam verip hâl hatır sorduktan sonra “Bu güzel camiyi kim yaptırdı?” dedik.
O da dertli dertli anlatmaya başladı bize. “Piz hep peraberpuçamiyiyapdurduk,altına da Kuran Kursi yaptık, lâçin ha puçamide çimse yok, talebe yok poşturiyor ha boyle!” dedi.Sonra alt kattaki kursu yemekhane sınıf ve yatakhaneleri bize gösterdi. Herşey hazırdı ama talebe yoktu.
İşte tam o sırada, benim beynimde şimşekler çaktı birden. Nazmi ve Mustafa’ya dönerek; arabamız boşuna bozulmadı beyler!İşte öğrencilerimizin yazın kalacağı yayla evi ve okulu burası dedim. Onlar da evet sahi ya, dediler. Altındere Köyü’nün altın kalpli teyzesine muhtarı nerede buluruz, dedim. O da “Ha o şimdikMacka’daMahmut’inGahvesindedir!” dedi. Öyle mutlu olduk ve kendisine candan teşekkür ettik ki; yerimizde duramıyorduk Muhtarı bulmak için. Teyzemizle vedalaşıp yola çıktık ve yine ağır ağır yol alıp Maçka’ya geldik. Arabanın tamiri için tamirciye bırakıp “Mahmut‘un Kahvesi”ne geldik ve Muhtarı bulduk. Kendisi ile tanışıp hemen konuya geldik ve yaz aylarında caminin altındaki modern yatılı okul özelliğindeki kursta öğrenci okutmak istediğimizi söyledik. O da severek kabul etti.
Sevgili okurlarım gerisi uzun yılları kapsayan verimli hatıralar,imkân açısından, burada hepsini sizinle paylaşmama müsaade etmez.Çok güzel eğitim oldu,spor oldu, dostluk oldu ve köyün camisi de kursu da çok faydalı görev yaptı.Ben de bu hatıramı sizlerle ilk kez paylaşıyorum ve Allah’a şükrediyorum.
Kıymetli dostlar, araya Kurban Bayramı tatili girdi. Bu hafta sizlere mabetlerimizin fonksiyonları konusunu anlatacaktım. Ülkemizde ve dünyada aş evi, nikâh salonu, kütüphanesi, çay ocağı, kreş, spor salonu, market, otopark ve hatta morg hizmetleri de bulunan çağdaş mimari özellikleri ve fonksiyonları da bulunan camilerimizden örnekler vereceğiz, demiştim. Almanya’da İngolstadt’taki Merkez Cami’nin Yaşatma Derneği yetkililerinden aldığım çok güzel bilgiler ile yine İstanbul’da, Anadolu yakasında Samandıra’ da yer alan Yunus Emre Camii’nin muhteşem donanımı ve hizmetlerini sizlere önümüzdeki hafta anlatacağım; modern cami, cem evi ve diğer mabetlerimiz fonksiyonlarını yine önümüzdeki yazılarımızda aktaracağız, demiştim. Bayram yoğunluğu misafir trafiği ve de düğünler de araya girince sizden izin istiyorum bu açıklamaları ve İran gezi notlarımızı önümüzdeki haftalara bırakıyorum.
***
Acı, onu çekeni mükemmelliğe yöneltir; tıpkı tohumun çürüme içerisinde yeşermesi gibi!
Leibniz
