Hep söylenir, “İnsana yapılan yatırım, geleceğe yapılan en güzel yatırımdır.” diye. Bu elbette çok doğru bir tespittir. Doğruluğunun bizi sevindirmesi ölçüsünde, dikkatlerimizi ona yoğunlaştırmamızı, sıfır hata hedefi ile hareket etmemizi zorunlu kılıyor. Adını ne koyarsak koyalım, ilköğretimden ortaöğretime geçiş sistemini Türkiye gerçeklerini dikkate alarak iyi planlamalı, ona göre bir sistem kurmalıyız. Bu, ne yazık ki henüz başarılamadı!
Öğretim yılının başlamasından birkaç ay sonrasında bu sene TEOG sisteminin uygulanmayacağı, yeni bir sisteme geçileceği konuşulmuş, Liselere Kayıt Sistemi olarak adı öne çıkan bir yapılanmadan söz edilmişti. Adrese dayalı mantığa göre bir çember oluşturulmuş, bu çemberin içerisine farklı türlerden okullar konulmuş, öğrencilerin yerleştirilmesi buna göre yapılacağı duyurulmuştu.
“Nitelikli okullar”a giriş sınavla…
Merkezî sınavın yapılıp yapılmayacağı tartışma konusu olmuş, hâkim görüşe göre, böyle bir sınavın yapılmayacağı söylenegelmişti. Bir yandan da merkezî sınava olan ihtiyaç günden güne belirmeye başlamış; Bakanlık, çalışmalarını bu yönde de sürdürmüştü. Bugüne kadar bütün okullar merkezî sınavla öğrenci almıştı. Bugün sistem değişti, okulların bir kısmı 80’li yıllarda olduğu gibi sınavsız öğrenci alabilecekken diğer kısmı “nitelikli okul” olarak vasıflandırılanlar merkezî sınavda alınacak puanlara göre yerleştirilecek.
Millî Eğitim Bakanlığı, nihayet, 10 Nisan 2018 günü Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezî Sınav Başvuru Ve Uygulama Kılavuzu’nu yayımladı. Buna göre, Türkiye’de hangi ve ilçede hangi okulların “nitelikli okul” yani “sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumu” olduğu, derslik sayısı ve kontenjanı duyurulmuştu. “Nitelikli okul” tanımı ile Fen Lisesi, Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi sıralanmış. Buna göre Kayseri’de sınavla öğrenci alacak “nitelikli” okulların isimleri ve kontenjanları şöyle belirlenmiş:
Önce okul türlerinin sayıları derslikleri ve kontenjanlarını verelim sonra ilçe bazında bilgileri aktaralım. 7 Fen Lisesi, 24 derslikte 720 öğrenci; 6 Anadolu İHL, 19 derslikte, 570 öğrenci; 9 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 15 derslikte, 450 öğrenci; 5 Anadolu Lisesi, 19 derslikte 570 (Bir lisenin derslik sayısı ve kontenjanı belirtilmemiş; muhtemelen 4 derslik, 120 öğrenci.); 2 Sosyal Bilimler Lisesi, 7 derslikte, 210 öğrenci olmak üzere 84 derslikte 2520 nitelikli öğrenci, nitelikli 29 okula yerleştirilecek.
2520 öğrenci toplam 84 dersliğe yerleştirildiğinde derslik başına ortalama 30 düşüyor. Bakanlık, daha önceki açıklamalarında derslik başına öğrenci sayısını 24’e düşürdüklerini duyurmuştu. Bu, bütün okullar bağlamında ele alındığında doğru olabilir. Ancak, yerelde bunun henüz gerçekleşmediği verilen nesnel bilgilerle sabit durumda.
Kayseri ili dahilinde 29 nitelikli okul, aslında 8 ilçe ile sınırlandırılmış. Yani Kayseri’nin 16 ilçesi var ve bunların yarısında “nitelikli okul” yok, o ilçelerde bu tür okullar belirlenmemiş. Nitelikli 29 okulun sadece 6 adedi ilçelerde, diğer 23 adedi merkez-ilçe sayılabilecek Talas, Kocasinan ve Melikgazi’de yapılandırılmış. Dolayısıyla “nitelikli okul”a sahip olmayan Akkışla, Felahiye, Hacılar, İncesu, Özvatan, Pınarbaşı, Sarıoğlan, Sarız olmak üzere bu 8 ilçenin “nitelikli öğrencileri” ya “yatılı okul” ile tanışacaklar yahut eğitim öğretim için her gün “seyahat” edecekler… Bu “seyahate” Bünyan, Develi, Tomarza, Yahyalı ve Yeşilhisar ilçelerinin diğer “nitelikli öğrencileri” katılacaklar demektir.
Yukarıdaki bilgiler ışığında durumu okuduğumuzda, yetkililerin, nitelikli öğrencilerin şehir merkezindeki okullara gitmesini hedefledikleri anlaşılıyor. Çünkü nitelikli 29 okulun 23 adedi şehir merkezinde (Talas, Kocasinan, Melikgazi) bulunuyor, sadece 6 tanesi diğer 5 ilçede bulunuyor. Bu “nitelikli okullar”ın türlerine göre ilçelere dağılımı şöyle:
Bünyan 1 Fen Lisesi, Develi 1 Anadolu İHL, 1 Fen Lisesi; Kocasinan 1 Anadolu İHL, 2 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 2 Anadolu Lisesi, 2 Fen Lisesi; Melikgazi 4 Anadolu İHL, 6 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 3 Anadolu Lisesi, 2 Fen Lisesi, 1 Sosyal Bilimler Lisesi; Talas 1 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 1 Sosyal Bilimler Lisesi; Tomarza 1 Fen Lisesi, Yahyalı 1 Fen Lisesi ve Yeşilhisar 1 Fen Lisesi ile yeni ortaöğretim yapılandırılmasında yerini almış.
İnsan odaklı çözümler…
Bir ülke geleceğini garanti altına almak istiyorsa insanına yatırım yapmalıdır. Merkezine insanı yerleştirmeyen sistemler ne kadar cilalansa, süslenip parlatılsa dahi pörsümeye, sönmeye ve tarihin çöplüklerinde yerini almaya mahkumdur. Şimdilerde moda olan teknolojinin eğitimin bir parçası hâline getirilmesi önemlidir ama en önemlisi ise insanın eğitimin merkezine yerleştirilmesidir. Bundan dolayıdır ki Şeyh Edebali “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın!” demiştir.
1990 yılında John Naisbitt ve Patricia Aburdene, Megatrends 2000 adlı çalışmalarında şöyle diyorlar: “Yeni bin yılı düşünürken teknoloji düşünmüyoruz. Bilgisayar, bio-teknoloji kuşkusuz bu bin yılda gelişerek ve etkisini çok boyutlu arttırarak varlığını sürdürecektir. Ancak yeni bin yılın en heyecan verici atılımları teknoloji sayesinde değil insan olmanın ne anlama geldiğinin daha iyi anlaşılması sayesinde gerçekleştirilecektir.” Buradan anlıyoruz ki insana, kendini tanıma fırsatı verilmeli ve böylece insan, “insan olmanın” anlamını gerçekten öğrenebilsin. Bu, bana, hadis olduğu da ifade edilen “Nefsini/kendini bilen Rabbini bilir.” ama Yahya b. Muaz’ın sözünü hatırlattı. İnsan olduğunu ve insanın Cenab-ı Hakk karşısındaki konumunu bilmek çok önemli.
Ben bu sistemin gençlerimize, çocuklarımıza bakışında biraz olumsuzluk görüyorum. Nitelikli olan veya niteliksiz olan; bu bakış içinde biraz da görecelilik barındırmıyor mu sizce? Niteliksiz öğrenci yoktur, yeteneklerine göre duygu ve düşüncesi harekete geçirilmemiş, alanına, yeteneğine yönlendirilmemiş öğrenci vardır. Öte yandan her öğrencinin kendine özgü yetenek ve davranışlara sahip olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. İnsan, kendisine değer verildiği ölçüde, davranışını istendik yönde değiştirir. Bu, bireysel olarak değil, sistem bakımından ortaya konmalıdır ki herkes, insana bu pencereden bakabilsin.
En iyi sisteme ne zaman kavuşuruz? En iyi sisteme, meseleyi sadece insan açısından ele aldığımız, demokratik bir ortamda, hak ve özgürlükleri esas alarak insanımızın yetişmesini öncelikle dert edindiğimiz ve sistemi de buna göre kurduğumuz zaman kavuşuruz. Belki bir gün, kim bilir!..
KAYSERİ’NİN NİTELİKLİ LİSELERİ
1-Bünyan Fen Lisesi
2-Ahmed İslamoğlu Anadolu İmam Hatip Lisesi
3-Develi İMKB Fen Lisesi
4-Uluslararası Şehit Ömer Halisdemir Anadolu İmam Hatip Lisesi
5-Arif Molu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
6-Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
7-Nuh Mehmet Küçükçalık Anadolu Lisesi
8-Osman Ulubaş Kayseri Fen Lisesi
9-Sami Yangın Anadolu Lisesi
10-Sümer Fen Lisesi
11-Ali Rıza Özderici Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
12-Erciyes Anadolu İmam Hatip Lisesi
13-Kayseri Anadolu İmam Hatip Lisesi
14-Şehit Mustafa Sezgin Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
15-Hürriyet Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
16-Kayseri Kadı Burhaneddin Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
17-Merkez Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
18-Mimar Sinan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
19-Seyyid Burhaneddin Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
20-Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
21-Kayseri Kilim Sosyal Bilimler Lisesi
22-Melikgazi Kayseri Lisesi
23-Melikgazi Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi
24-Nuh Mehmet Baldöktü Anadolu Lisesi
25-Talas Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
26-Talas Hidayet Aydoğan Sosyal Bilimler Lisesi
27-Tomarza Fen Lisesi
28-Mustafa Koyuncu Fen Lisesi
29-Şehit Kübra Doğanay Fen Lisesi
***
Not: Bütün okurlarımızın, milletimizin ve İslâm âleminin kandilini tebrik eder; Kandilin hayırlara, güzelliklere, hakkın, hukuk ve adaletin hâkim olmasına vesile olmasını dilerim.
