|   | 
  • Cevahir Kadri

    Söz Söylemek

    İnsanoğluna bahşedilen nimetlerin başında sağlık, sağlam bir ruh, düşünme, irade ve konuşma gelir. İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özellik düşünme, analiz etme, konuşma becerisidir.
     
    Düşünebiliyor musunuz, bir sabah kalktığınızda konuşma ve düşünme yetimizi kaybetmişiz. Bir anda her şey ve her yer kapkaranlık olur ve bizler boşlukta sersem sersem delidivane dolaşan serseri mayınlara döneriz. Öyle değil mi?
     
    Eldekilerin kıymetini onlar eldeyken bilmiyoruz ne yazık ki!.. Ancak onun yokluğunda varlığını fark ediyor ve kıymetini ancak o zaman anlıyoruz. Söz sultanı, üstat Necip Fazıl da öyle dememiş miydi zaten:“İstemem artık gelmeni/Yokluğunda buldum seni/Bırak vehmimde gölgeni/Gelme, artık neye yarar?”
     
    Söz söylemek, sözü söyleyebilmek çok önemlidir. Herkes konuşur ama herkes söz söyleyemez. Sözü gerçek anlamda ancak söz sultanları söyler. İşte, şairler, yazarlar, edipler…neden insanlar onların şiir ya da nesir adı altında ortaya koydukları eserlere ayrı bir kıymet veriyor? Çünkü sözün nasıl söyleneceğini, söylenmesi gerektiğini asıl onlar biliyor, en azında bilme noktasında niyet gösteriyor ve gayret sarf ediyorlar.
     
    Sözün söylenme zamanı ve makamı önemlidir. Sözü, “muktezay-ı hâl”e yani hâlin, durumun gereğine uygun bir şekilde  söylemek esastır ve sözü de siyak u sibakından yani şimdilerde “bağlam” dediğimiz o söylenme zamanı ve makamından ayrı düşünmek ve düşürmek sözün kastedilen anlamını yitirmesine sebep olur. 
     
    Çağlar ötesinden Koca Yunus “Keleci bilen kişinin/Yüzünü ağ ede bir söz/Sözü pişirip diyenin/İşini sağ ede bir söz” diyerek gerçek ve doğru söz söylemeyi bilen kişinin söylediklerininkişiyi her yerde hiçbir sıkıntıya sokmayacağını belirtir. Daha “Kişi bile söz demini/Demeye sözün kemini/Bu cihan cehennemini/Sekiz uçmağ ede bir söz” diyerek de insanın her sözü her yerde söylememesi gerektiğini, her sözün bir söylenme zamanı ve makamı bulunduğunu, insanın fıtratına uygun davranarak kötü söz söylemekten kaçınırsa çile, ıstırap ve bin bir sıkıntının yaşandığı şu fani dünyanın insana sekiz cennet gibi huzur vereceğini dile getirir. Bir de “Söz ola kese savaşı/Söz ola bitire başı/Söz ola ağulu aşı/Bal ile yağ ede bir söz” diyerek söz söylemenin olumlu ve olumsuz neticelerinin de olabileceği konusunda insanları uyarır.
     
    Yerinde ve makamında söylenmeyen söz, yerinde ve tonunda kullanılmayan bir renk gibi sırıtacak ve güzel bir sanat eserinin ortaya çıkmasına engel teşkil edecektir. Hatta o söz ki sahibinin kellesinin alınmasına sebep olacaktır. Peki, güç karşısında can korkusu sebebiyle hakikatler hiç dile getirilmemeli mi? Elbette getirilmeli ama bu, muhatabın anlayacağı dilde ve tonda olmalıdır. Kur’an-ı Kerim’de bu husus Hz. Musa ve kardeşi Hz. Harun “aleyhimüsselam) Firavun’a gitmeden önce, tebliğin yumuşak ve güzel sözle yapılmasıgerektiği hususunda şöyle ikaz edilir: “Ona yumuşak söz söyleyin, umulur ki öğüt alıp-düşünür veya içi titrer-korkar.” (Taha Suresi, 43-44) Evet, o Kutlu Beyan’da tebliğin “kavli leyyin”le yapılması gerektiği hatırlatılır.
     
    Söz söylemek konusunda gerçek söz sultanı kâinatın efendisi Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi vesellem) bize şunu söyler: “Kellimunnase ala kaderi ukulihim” yani “İnsanlarla akıl düzeylerine, seviyelerine göre,anladığı dilden konuşunuz.” Ne büyük bir hakikat ve bu hakikatin harikulade beyan edilmesi, öyle değil mi? İnsanların anlamadığı sözü söylemenin onlara ne faydası olabilir ki!.. Yabancısı olduğumuz bir dil bize ne söyler, ne anlatır, ne hissettirir bize? Hiçbir şey. Bundan dolayıdır ki İki Cihan ServeriPeygamberimiz, Efendimiz (sallallahu aleyhi vesellem) insanlarla hem anlayabileceği dilden hem de anlama seviyelerine göre konuşmanın çok önemli olduğunu bize hatırlatır.
     
    Koca Yunus, sözün kaynağının Kâinatın Sahibi olması gerektiğini bize şu dizeleriyle hatırlatıyor: “Söz karadan aktan değil/Yazıp okumaktan değil/Bu yürüyen halktan değil/Hâlıkâvâzından gelir.” 
     
    Güzel sözün kıymetini de ancak güzel söze niyet edenler anlayabilir. O hâlde, niyetlerimizi tazeleyelim, güzel söz söylemeye ve güzel sözleri anlamaya gayret gösterelim.
     

Kar360.com Kayseri-Trkiye ve Dnya gndemini takip edebileceiniz, nteraktif bir haber sitesidir. Yazlm ve Tasarm hizmeti www.tahamedya.com tarafndan yaplmtr.