Öncelikle Kayseri de iş hayatında yeni bir dönemi başlattığını düşündüğüm bir gelişmeyi haber vermek istiyorum. Erciyes üniversitesi ve Melikşah üniversitelerin de MBA programları başlatıldı. İş dünyasının gelecekteki başarılarının kuluçkası olacak bu programlar ile yönetici ve işletme sahiplerinin yeni bilgiler ve pratikler kazanmasının önü açılmış oldu. Bu konuda devam etiğim Melikşah üniversitesinin MBA Programının da oldukça dolu ve güzel olduğunu itiraf etmeliyim.
Değerli hocamız Dr. Mehmet ALABAY? ın verdiği Stratejik yönetim dersinde dün akşam kurum kültürü konusunu paylaştık. Çok önemli bir soru şu idi; Kayseri de ki faaliyet gösteren firmaların genelinde neden pozitif kurum kültürü oluşmuyor!
Pozitif kurum kültürü demek işletmemenin ya da firmanın güçlenmesine katkıda bulunan faaliyetlerin yapılmasını bir kurum kültürü olarak sağlayabilmektir. Peki, Kayseri de bu konuda ki durumumuz nedir?
Kurum yada şirket kültürü dediğimiz şey işletmenin yazılı olmayan ama duvarlarına ve atmosferine sinmiş, davranışlarımıza tesir eden sinerji odaklı güç kaynağıdır. Bu güç kaynağının işletmeye pozitif ya da negatif olarak etki etmesi 2 ana unsur olan Liderlik ve İnsan kaynağı kalitesine bağlıdır. Genel olarak Kayseri deki şirketlerin çoğunda şirket kültürü pozitiften çok negatiftir. Yani şirketlerin çoğunda bir mücadele, gerilim, potansiyel kriz çıkma ya da çıkartma beklentileri, huzursuzluk, stres halini hissedebilirsiniz. Bunların biri ya da bazılarının olduğu ortamlarda kurum kültürü haline gelmiş bir negatif havadan söz edebiliriz. Şirket kültürü oluşmuştur ama şirketi güçlendiren pozitif bir hava değil aksine enerjisinin emen bir negatiflik söz konusudur.
Gelelim negatif kurum kültürünü çıkaran asıl kök nedeni bulmamızı sağlayacak soruya ;neden bu durum oluşuyor ?. Şirket kültürünün birinci ve en önemli asli unsuru olan Liderlik konusu en büyük etkendir. Kayseri de kültür olarak küçük yaştan itibaren devam eden çevresel yönlendirme ile liderlik özellikleri oluşturulmaktadır. Bu özelliklerin ana unsuru ekip çalışması ve iş birliği odaklı olmaktan çok bireysel başarı ve kişisel menfaatleri koruma ve kollama üzerine oluşturulan girişimcilik anlayışıdır. Birer Kayseri deyimi olan ? doymayacağın yerde açlığını belli etmeyeceksin! ? , ?alırken kazanacaksın satarken değil ? ya da ? çıraklığını yapmadığın işin patronu olamazsın! Bu yüzden kimseye eyvallahın olmayacak ? gibi genetik kodlamalar ile bu kültür oluşturulmaktadır. Bu anlayışın izlerini merkezi yönetim anlayışı ile daha çok gider odaklı bir şirket kültürü oluşturulmasında görüyoruz. Böylelikle zaman içinde faaliyet ve maliyet odaklı bir şirket kültürünün oluşmasına liderlik eden iş sahiplerinin oluşturduğu Kayseri iş alemi ile karşı karşıya kalıyoruz. Kayseri deki her biri liderlik vasfına sahip olan kurucu 1.nesil iş adamlarının ana çıkış noktası genelde? alırken ucuz al, yanındaki hiç kimseye eyvallah etme, muhtaç olduğunu belli etme, gerekirse gir altına kendin yap? şeklinde oluşturulmuş kültürel kodlardır. Bu anlayış ile firmalara liderlik edilir ve az ya da çok her bir harcamaya çok çok önemli olduğunu hissettirerek bakılır ve kontrol edilir. Böylelikle her şeye hâkimmiş ve yanındaki insanlara hiçbir bağımlılığı yokmuş gibi bir ortam oluştururken farkında olmadan kuruluş ve gelişme aşamasını geçtikten sonra şirketi taşıyacak güç merkezlerini çökertmektedir. Kayseri sanayii ve iş hayatındaki firmalarımız genellikle 1.nesil tarafından kurulmuş ve hala yönetilen ya da 2.nesile devredilmek üzere bulunuyorlar. Bu şirket sahiplerinin birçoğu ise gelişmeler karşısında bir şeyler yapmak zorunda olduğunu hisseden ama elindeki şirket kültürü ve insan kaynağı ile bunu nasıl yapacağını bilemez haldedir.
Liderlik faktörü yukarıda anlattığımız üzere ister istemez geriye doğru insan kaynağına ve onun kalitesine doğrudan etki etmektedir. Bahsedilen şekilde ?kimseye eyvallahın olmayacak ? tarzında bir insan kaynağı yönetimini temel alan anlayışta ister istemez çalışanlar için bir güvensizlik oluşturmakta her an buradan kovulabilirim diye düşünülmektedir. Potansiyeli olan ya da potansiyeli olup ta artık kendisine güvenen başarılı personel ya ayrılmakta ya da mevcut durumu kabullenip pasifize olmaktadır. Dolayısıyla şirketin ilk kurulma ve gelişme aşamasından sonra asıl mücadele dönemi olan mevcudu muhafaza ve ilerleme zamanı geldiğinde bunu başarmakta sıkıntılar oluşmaktadır.
10 ar yılık periyotlarla Kayseri de geçmişte sözü edilen firmaların isimlerini saymak ve bugün bunların durumları ile karşılaştırmak bu konuyu anlamaya yeterlidir. Bir zamanların Yuvam, Ulubaş ,Kemsan ,As delonghi , Asya makine ,Emsan emaye , Atlas halı ,Silver ,Minisan gibi firmaları sadece Kayseri de değil tüm Türkiye?de söz sahibiydiler. Her biri çok değerli olan ve bir başarı hikâyesi bulunan şirketlerin neden bu başarı dönemlerinden sonra gerekli ilerlemeyi sağlayamadıkları ve bugün birçoğunun kaybolduğunun altında ki gizli etken şirket kültürü anlayışıdır. Maalesef sürdürülebilir rekabetin ve yeniliğin anahtarı olan şirket kültürü, Kayseri tipi Liderlik anlayışının altında ezilmekte, insan kaynaklarının kalitesini bozmakta ve negatif olarak yavaş yavaş zaman içinde şirketi zehirleyerek yok etmektedir.
Sonuç olarak büyük çabalar ve fedakârlıklarla iyi bir şirket başarısı gerçekleştirmiş olabilirsiniz. Muhtemelen şirketiniz bugün kurulma ve gelişme aşamasını tamamlamıştır. Asıl savaş ise şimdi başlıyor! Bugün para da teknolojide çok kolay elde edilebilmektedir. Sizi ileriye taşıyacak şey ise rakipleriniz tarafından kopyalanamayacak ve taklit edilemeyen tek şey olan ?şirket kültürü ? nüzdür. Bunu uluşturacak şey ise pozitif liderliktir. Etkili bir liderlik ile pozitif bir davranış kültürü inşa ederek şirketinizde çalışmaktan zevk alan, heyecan ve yeni fikirlerin havada uçuştuğu bir ortamda aktif ve mutlu çalışanlar oluşturabilirsiniz. Geriye sadece bu havanın tüm şirket duvar ve atmosferine sinmesini sağlayacak kadar zamanın geçmesini beklemek kalıyor.
